22 Şub Türkiye ve Suriye’de Deprem: Engellileri desteklemek için acil önlemler gerekiyor
Ortak basın açıklaması:
- Arap Engelliler Örgütü
- Engelliler Konfederasyonu- Türkiye
- Uluslararası Engelliler Birliği
- Avrupa Engelliler Forumu
“Düşüncelerimiz Türk ve Suriyeli meslektaşlarımızla ve bu trajediden etkilenen herkesle birliktedir. İnsani yardım aktörlerini engelliler ve daha fazla risk altında olan diğer kişiler için yardıma eşit erişim sağlamaya çağırıyoruz. Engelli bireylerin özel gereksinimlerinin karşılanması için derhal ek önlemler alınmalıdır.” Yannis Vardakastanis, Uluslararası Engelliler Birliği Başkanı ve Avrupa Engellilik Forumu Başkanı
Türkiye ve Suriye’deki deprem felaketi hala yaşanırken, engelli örgütleri, Türkiye ve Suriye hükümetlerini, Avrupa Birliği (AB), insani yardım kuruluşlarını, bağışçı kuruluşları ve diğer destekleyici ülkeleri, BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin özellikle risk ve insani acil durumlar hakkındaki 11inci maddesi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirerek, ve diğer ilgili standart ve yönergelere, özellikle de IASC Engellilerin İnsani Eyleme Dahil Edilmesine İlişkin Kılavuz İlkeler’e bağlı kalarak engellilerin korunmasını ve güvenliğini sağlamaya çağırıyor.
Türkiye ve Suriye’de 6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerin ardından 40.000’den fazla insan hayatını kaybetti, yüz binlerce kişi yaralandı ve milyonlarca insan acil desteğe ihtiyaç duyuyor. Engelliler arasındaki kayıp sayısı hakkında veri bulunmamaktadır. Bununla birlikte, tüm insani krizlerde, engelli kişilerin nüfusun geri kalanına kıyasla iki ila dört kat daha fazla ölüm riskiyle karşı karşıya kaldığı, sağlık hizmetleri gibi hayat kurtarıcı yardım almada ayrımcılık ve dışlanma yaşama olasılıklarının daha yüksek olduğu ve şiddet ve istismar riskinin daha yüksek olduğu kabul edilmektedir. Deprem sonucu fiziksel veya psikososyal bozukluklar yaşayanlar acil destek ve hizmetlere ihtiyaç duyarlar ve çoğu zaman ihmal edilirler. Engelli kadınlar ve kız çocukları fiziksel, cinsel ve diğer şiddet, sömürü ve taciz biçimleri açısından daha büyük risk altındadır.
Türkiye’deki engelli kuruluşlarına göre acil müdahale şu ana kadar kapsayıcı ve erişilebilir olmamıştır. Engelliler Konfederasyonu Başkanı Mustafa Özsaygı, “Deprem öncesinde engelliler için erişilebilirlik sorunları olan illerimiz, günümüzde bölgedeki tüm nüfusun erişemeyeceği bir hale gelmiştir. Milyonlarca depremzedenin uzun süreli engelliliğe yol açan yaralanmalara maruz kalacağı kaçınılmaz bir gerçektir. Depremlerin ilk on gününde gözlemlenen kafa karışıklığı ve düzensizlik, bölgede yaşayan ve afetten etkilenen göçmen ve mülteciler de dahil olmak üzere milyonlarca insan ve engelli bireyler için acil afete hazırlıklı olmanın yeterli olmadığını bir kez daha göstermiştir. Hükümeti, mevcut durumun üstesinden gelmek ve gelecekteki felaketlere hazırlanmak için sivil toplum örgütlerini ve engellilerin örgütlerini aktif olarak dahil etmeye çağırıyoruz.”
Suriye’de, son on yıldır, dünyanın en karmaşık insani krizlerinden biri binlerce yaşama mal oldu ve milyonlarca insanı yerinden etti. Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’ne (UNOCHA) göre, 6 Şubat’taki deprem Suriye genelinde 8,8 milyondan fazla kişiyi etkiledi. Binlerce ev, sağlık tesisi ve okul yıkıldı ve birçok insan yıkama, koruma ve gıdaya erişimde önemli zorluklarla karşı karşıya. Suriye’de etkilenen insanları desteklemenin önündeki en büyük engellerden biri, yeterli insani erişimin olmamasıdır. Bu, zaten yetersiz olan kaynakların etkilenen Suriye bölgelerine ulaşmadığı anlamına geliyor. Kar fırtınası ve dondurucu soğuk, ulaşım da dahil olmak üzere gerekli altyapı eksikliğiyle başa çıkıldığında, milyonlarca Suriye nüfusunun depremden bir haftadan fazla bir süre sonra temel destek almadığı anlamına geliyor.
“Suriye’deki krizin başladığı 2011 yılından bu yana, yerinden edilme, savaş ve sağlık hizmeti eksikliği ile başa çıkmak için engelli insanların yalnız bırakıldığını rahatlıkla söyleyebilirim. Altyapıya erişilemiyordu ve sosyal güvenlik sistemi 2011’den önce bile güçlü değildi. Ama var olan her şey son on yılda yok edildi. Bu deprem maalesef Suriye’deki engellileri, Türkiye’deki mültecileri de en kötü şekilde vurdu.” Nawaf Kabara, Arap Engelliler Örgütü Başkanı.
Küresel, bölgesel ve ülke düzeyinde engellileri temsil eden kuruluşlar olarak, tüm aktörleri bu felaketle başa çıkarken, özellikle,
- Engelli kişilerin temsilcisi olan örgütlerin ve ailelerinin acil durum müdahalesinin planlanmasına ve uygulanmasına anlamlı ve etkin bir şekilde dahil edilmesini,
- Engelli bireylerin tüm arama kurtarma ve ihtiyaç değerlendirme süreçlerine ayrımcılık yapılmaksızın dahil edilmesini,
- Erişilebilir bilgiler ve iletişim noktaları, ulaşım, barınma ve sağlık hizmetleri dahil olmak üzere kapsayıcı ve erişilebilir acil müdahale hizmetlerinin garanti edilmesini,
- Nakit yardımı da dahil olmak üzere sağlanan tüm yardımların engellileri kapsayacağının garanti edilmesini,
- Hijyenik ürünler, yardımcı cihazlar, işaret dili çevirisi ve psikososyal destek dahil olmak üzere farklı engelli gruplarının ihtiyaç duyduğu belirli mal ve hizmetlerin dağıtımının acil öncelikler listesine alınmasını; gereken bu ek desteğin, hiçbir şekilde engellilerin ayrıştırılmasına veya kurumsallaşmasına neden olmamasını,
Sağlamaya ve engelliliğin tam olarak dahil edildiği bir karşılık vermeye davet ediyoruz.
Daha fazla bilgi için
- Arap Engelliler Örgütü- kabbara@gmail.com
- Engelliler Konfederasyonu- Türkiye- engellilerkonf@gmail.com
- Uluslararası Engelliler Birliği (IDA)- eyoussefian@ida-secretariat.org
- Avrupa Engelliler Forumu (EDF)- press@edf-feph.org
Basın Açıklamasının Kürtçe metni
Li Tirkiyê û Sûrî Erdhêj: Ji bo Piştgiriya Astengdaran Tedbîrên lezgîn Divê!
Daxwiyaniya Çapameniyê Ya Hevpar:
- Rêxistina Astengdarên Ereb
- Konfederasyona Astengdarên Tirkiyê
- Yekîtiya Astengaran ya Navneteweyî
- Foruma Astengdarên Ewrûpa
“Fikir û Hizrên me ligel Hempîşeyên me yên Sûrî û Tirkiyê yên ji vê tragediyê bandor bûne re ye. Alîkariya Însanî ji bo astengdaran û yên hê zêdetir di bin xeteriyê de ne re alîkariyeke mirovî û wekhev were pêkanîn bigihînin van mexdûran em ban dikin”. Yannîs Vardakastanîs, Serokê Yekîtiya Astengdarên Navneteweyî û Serokê Forûma Astengdarên Ewrûpa
Ev karesata Erdhêjê ya li Tirkiyê û Sûriyê ku hê didome, Rêxistinên Astengdaran, Hukumetên Tirkiye û Sûriyê, Yekîtiya Ewrûpa (YE), Saziyên Alîkariya Însanî, saziyên bexşkariyê û welatên din yên alîgir, Netewên Yekgirtî (NY) derbarê Mafê Astengdaran de bicihanîna berpirsiyariyên xwe û têkildariyên din yê standart û dîrektîfan, bi taybetî jî IASC, Derbarê Tevlêkirina Astengdaran ji bo çalakiyên însanî, divê bi Rêgezên Klavûzê re Girêdayî Bimîne. Bang dike ku Astengdaran biparêzin û ewlehiya wan pêk bînin.
Piştî Erdhêja ku di 6ê Reşemiya 2023yan de li Sûrî û Tirkiyê pêk hat, ji 40 hezaran zêdetir mirovan jiyana xwe jidest dan, bi sedhezaran mirov birîndar bûn û bi milyonan kes pêdiviya wan a alîkariya lezgînî çêbû derket holê. Derbarê wendahiyên Astengdaran de qe tu hêjmarek nîne. Ligel vena, di hemû qeyranê Mirovî de, li gor hêjmarên din yê civakê yên Astengdar du, heta çar qatên wan bi xeteriya mirinê re rû bir û dimînin. Di warê xizmetên tenduristiyê de, rizgarkirina ji bin kavilan de li gor mirovên saxlem astengdar hê zêdetir têne jibîrkirin, dikevin rêza diduya. Ew hê zêdetir tûşî tûndî, îstîsmarkirinan ya ji bo rizgarkirinê tên. Piştî Erdhêjê ji kesên bi fizîkî an jî derûniya wan ya Civakî xera dibin zêdetir pêdiviya wan ya alîkariya lezgînî çêdibe. Lê sedmixabin, pirî cara van kesan têne jibîrkirin! Jinên Astengdar û zarokên wan yên keç; hê zêdetir di derbarê destdirêjahî, îstîsmara zayendî, tûndiya fizîkî, kedxwariyê de di bin xeteriyê de ne.
Li Tirkiyê li gor saziyên Astengdaran, heta niha hê bi awayeke dorfirehî û gihêştina wan de xebateke lezgîn nehatiye kirin. Serokê Konfederasyona Astengdaran ya Tirkiyê Mistefa Ozsaygi; “Berî Erdhêjê ku ji xwe çend bajarên me di derbarê xwegihandina Astengdaran de bi pirsgirêk bû, niha di roja îro li herêmê hemû kes mexdûr in, nagihêjin wan. Ev pirsgirêk didome. Bi milyonan mexdûrên Erdhêjê ku bi demdirêjiyê re rû bi rû dimînin ji bêçaretiyan birîndar dibin. Di deh rojên ewil yê Erdhêjê de, ew bê rêkûpêkî, sergêjiya hat dîtin, derxist holê ku li heremê jiyana hemwelatî û ya penaberan ku ji karesatê bandor bûne, ligel wan bi milyonan mirov bi tevî Astengdaran ji bo wan ku pêvîstiya midaxeleya lezgînî bêkirin de pir kêm man. Carekî din me dît ku têr nekir. Ji vê karesatê re nebûn bersiv. Ji bo ji vê rewşa heyî re û ji bo felaketên pêşta bibe re bibe bersiv, amadekariyên xwe bike, em bana Hukumetê dikin; da ku bi hemû sazi û dezgeyên sivîl û rêxistinên Astengdaran jî bi awayeke aktif bigirin nava xwe û amadekariyên pêvîst bikin.”
Li Sûrî, di van deh salên dawî de ku rewşeke herî aloztir yê cîhanê dijî. Di vê yek ji qeyrana mirovî de bi hezaran can mirin, mirovan jiyana xwe wenda kirin. Bi milyonan însan ji war û wirtê xwe bûn. Li gor Ofîsa Kordînasyona Alîkariya Însanî ya Netewên Yekgirtî (UNCOHA) di Erdhêja 6ê Reşemiyê, li gelemperiya Sûriyê de ji 8,8 milyonan zêdetir kes bandor bûne. Bi hezaran mal, sazî avahiyên tendurustiyê, tesis û dibistan ruxiyan, xera bûn. Gelek mirov ji ber tunebûna avê an têrnekirina wê, ji birçîbûnan tûşî nexweşiyên giran hatin. Zor û zehmetiyên dijwar re rû bir û man. Li Sûrî ji ber tunebûna kesên biçin alîkariya wan mexdûran bikin, piştgiriya xwarin vexwarin û bicihkirina stareyekê bikin gelek wendahî dan. Zehmetî kişandin, hê jî dikşînin. Alîkariya Însanî nagihîje wan. Sûriye ji xwe ji ber kêmbûna çavkaniyên xwe yên binesaziya welêt, alîkariyê di tengaviyê de bû, bi vê Erdhêjê re û ser de jî berf, bager û tofana zivistanê jî hê zêdetir neçar ma, mexdûr bû. Ev jî ji xwe diyare ku tê wateya dewleta Sûrî xwe negihandiye heremên ku erdhêjê lê bandor kiriye. Digel ku heftekî li ser Erdhêjê re derbas bûye jî hê deste alîkariyê negihaye gel.
“Qeyrana li Sûrî ku ji sala 2011an de dest pê kiriye û vir de, ji ber koçkirin, şer û xizmetên tendurustiyê yên herî kêmtirîn, ji bo van pirsgirêkan werin çareserkirin, di vî warî de ez dikarim bi hêsanî bibêjim ku mirovên Astengdar bi tene hatine hîştin, hatine jibîr kirin! Ji xwe nedigihêştin binesaziyekê xwe û Pergala Ewlekariya Civakî ji xwe berê jî xurt nebû. Lê tiştên heyî jî di vê deh salên dawî de ji binî ve hat tunekirin. Ev Erdhêj mixabin Astengdarên li Sûriyê û Penaberên Sûrî ku li Tirkiyê ne herî zêde jê bandor bûn, pir bi dijwarî li wan xist.” Nawaf Kabara, Serokê Rêxistina Astengdaran yên Ereb.
Wek Kûrewî, Heremî û di asta welat de ku saziyên Astengdaran temsil dikin; hemû aktören wan ji heqê vê karesatê hatin der, nemaze jî;
- Plankirina midaxeleya rewşa lezgîn û di pêkanîna wê de tevlêkirina nûnerên kesên Astengdaran, tevlêkirina rêxistinên wan yê watedar bi awayekî tevlî xebatan bê kirin,
- Kesên Astengdar di hemû pêvajoyên pêdiviyên lêgerîn û rizgarkirinan de bêyî ku cudakarî were kirin tevlêkirina wan.
- Xalên xwegihêştandina agahî û têkilîdanînan de, xizmeta ragihandin, bicihbûnîn û tendurustî jî tê de di hemû waran de divê xizmeta xwegihandinan de, bi lezgînî were misogerkirin
- Alîkariya diravî (nakit) jî tê de hemû alîkariyên bên kirin Astengdaran jî teqez bê tevlêkirin.
- Berhemên paqijiyê, cîhazên alîkar, zimanê şanîdanî wergera wê û bi tevî desteka Derûniya Civcakî û komên Astengdarên cuda ku pêvîst bike di belavkirina malên diyarkirî û karguzariyê de di lîsteya pêşî ya lezgînan de werin bicîh kirin.
Em we vedixwînin bersivdayîna pêkanîna van xalên li jor hatine rêzkirin û tevlêkirina Astengdaran.
Ji Bo Agahiyên Hê Zêdetir
- Rêxistina Astengdarên Ereb
- Kordînasyona Astengdarên Tirkiyê
- Yekîtiya Astengdarên Neteweyî (IDA)
- Foruma Astengdarên Ewrûpa (EDF)
Earthquake in Türkiye and Syria: urgent measures required to support persons with disabilities
Sosyal Medya'da Paylaş!
No Comments