06.09 2022 tarihinde Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarda çalıştırılmak üzere ilan verilen 1356 engelli temizlik işçisi alımı ile ilgili yaşanan mağduriyet

16 Oca 06.09 2022 tarihinde Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarda çalıştırılmak üzere ilan verilen 1356 engelli temizlik işçisi alımı ile ilgili yaşanan mağduriyet

T.C. SAĞLIK BAKANI SAYIN

Dr. FAHRETTİN KOCA

Engelliler Konfederasyonu 5253 Sayılı Yasaya göre kurulmuş olan engellilerin çatı örgütüdür. Bünyesinde görme engelliler, işitme engelliler, fiziksel engelliler,  zihinsel ve engelliliğe neden olan hastalıklar da dahil olmak üzere çeşitli engel gruplarının derneklerini  ve onların federasyonlarını toplamış bulunmaktadır. Bu yapısıyla Konfederasyonumuz resmi makamlara göre sayıları dokuz  milyon dolayında ifade edilen engelliler kitlesini temsil etmektedir.  Konfederasyonumuz,  Avrupa ülkelerindeki engellilerin örgütlerinin çatı örgütü ve Avrupa Birliğinin danışman kuruluşu olan,  Avrupa Engelliler Forumunun gözlemci üyesidir.

15-19 Ağustos 2022 tarihlerinde Bakanlığınız tarafından, Bakanlığınıza bağlı kurumlarda görevlendirilmek üzere 1356 engelli temizlik işçisi alım ilanına çıkılmıştır. Kura usulüne göre alımların yapılacağı bu ilana Türkiye İş Kurumu üzerinden alınan başvurular neticesinde binlerce engelli başvuru yapmıştır. 06.09.2022 tarihinde yapılan kura sonucunda temizlik işçisi kadrosunda çalıştırılacak olan 1356 engellinin isimleri açıklanmıştır.

Bunu izleyen süreçte Bakanlığınıza bağlı il müdürlükleri bünyesinde oluşturulan Değerlendirme Komisyonları, başvuru sahibi engelli bireylerin engel durumunu belirtir sağlık kurulu raporlarındaki engel türleri ve derecelerini gerekçe göstererek kazanılmış atama haklarını iptal etmiştir.   Bu uygulama ile sağlık kurulu raporlarında engel oranı %90 ve üzeri olan total görme engelli, tekerlekli sandalye ile hayatını idame ettiren ortopedik engelli, zihinsel ve ruhsal engelli bulunan hak sahiplerinin engel türleri gerekçe gösterilerek yasal ve etik olmayan ayrımcı bir tutum sergilenmiştir.

Söz konusu uygulama ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 122. Maddesi ve Ülkemizin taraf olduğu Uluslararası BM Engelli Hakları Sözleşmesinin ayrımcılığı yasaklayan 5. maddesi alenen ihlal edilmiştir.

Ülkemizin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’nin 27. maddesi ve ulusal mevzuatımızdan doğan yasal haklarının ihlali gerekçesiyle, kazanılmış atama hakkının iadesi için, birçok engelli birey idarece tesis edilen idari işleminin iptali istemiyle idare mahkemelerinde dava açmak zorunda kalmıştır.

Bakanlığınıza bağlı il müdürlükleri bünyesinde oluşturulan Değerlendirme Komisyonlarının ret gerekçeleri arasında başvuru sahibi engelli bireylerin engel durumlarının başvuru kılavuzunda yer alan temizlik işçiliği alanında çalıştırılmaya elverişli olmadığı yer almaktadır.

İşe alım ilanı usulüne göre göreve başlatılmasına olur verilen engelli bireylere sağlık kurulu raporlarında “temizlik işçiliği yapabilir” ibaresinin bulunması koşulu getirilmiştir. Bu koşul sağlık kurulu raporları yönetmeliğine aykırıdır.

Takdir edileceği üzere, doğuştan veya sonradan çeşitli sebeplerle bedensel, ruhsal ve zihinsel olarak %90 oranında yeti kaybı bulunan bireylerin temizlik işçiliği gibi engel durumlarına uygun olmayan görev pozisyonlarında çalıştırılmaları büyük ölçüde mümkün görülmemektedir.

Dünya Sağlık Örgütü ve evrensel düzeyde birçok uluslararası sözleşmelerde de engellilik tanımlanırken fiziksel ve zihinsel durumlarının hangi koşullarda ne tür alanlarda çalıştırılabilecekleri hususundaki tavsiyelerin ve önerilerin yanı sıra aynı zamanda ülkemizde çıkarılmış yasal düzenlemelerde ve mevzuatta engelli bireylerin istihdam edilme koşullarında sosyal açıdan da bedeni ve ruhi durumlarının dikkate alınarak istihdam edilmeleri gerektiği ifade edilmektedir.

T.C. Anayasasının 50. Maddesinde açık ve net bir şekilde ifadesini bulan kimse yaşına cinsiyetine bedeni ve ruhi durumuna uygun olmayan işlerde çalıştırılamaz hükmü bu realitenin en temel ifadesi olarak görülmektedir.

Tıbbi ve sosyal açıdan mümkün görünmeyen temizlik işçiliği pozisyonlarında engelli bireylerin çalıştırılması birtakım riskleri de beraberinde getirmektedir.

Çeşitli nedenlere bağlı fiziksel ve ruhsal yeti kaybının sonucunda doğan farklılıklar göz önünde bulundurulduğu zaman temizlik işçiliği gibi bir görev pozisyonunun riskleri de değerlendirilecek olursa engelli bireyler üzerinde iş sağlığı ve güvenliği risk faktörlerinin de dikkate alınması gerekmektedir.

Engelli bireylerin temizlik işçiliği gibi bir alanda çalıştırılması halinde olası karşılaşılabilecek tehlike ve iş kazaları 2016 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından engelli bireylere yönelik hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kullanım Rehberi ile bağdaşmayacağı gibi, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun ihlaline de neden olacaktır.

Engelli bireylere yönelik istihdam çağrısı ilanları yapılırken, engel durumlarına uygun olmayacak görev tanımları üzerinde çağrıya çıkılması Ülkemizin taraf olduğu Uluslararası Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinin 27. maddesini, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10,17, 18, 49, 50, 51 ve 70. Maddelerini, 4857 sayılı İş Kanunun 30. maddesini.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 53. Maddesini, 5378 Sayılı Engellilerin Haklarına İlişkin Kanunun 14. Maddesini ve 2002/58 sayılı Başbakanlık Genelgesinin 1. Maddesini.

İhlal etmekle birlikte Uluslararası düzeyde güvenli çalışma ortamlarını düzenleyen ILO ve Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı olan OSHA gibi yapıların da tavsiye ve önerileriyle ters düştüğü gibi yasa hükümlerini de İhlal ettiğini göstermektedir.

Bu bilgiler ışığında Bakanlığınızın ve Bakanlığınıza bağlı kurumların engelli personel kontenjanlarında görevlendirilmek üzere engelli personel alım usullerini planlarken engelli bireylerin hem tıbbi açıdan hem de sosyal açıdan bilimsel ve yasalarla İşaret edilen engel durumlarına uygun olmayacak görev ve pozisyonlar üzerinde İstihdam çağrısına çıkılması ciddi derecede hak kayıplarına neden olacağı gibi, engelli bireylerin sosyal açıdan da toplumla bütünleşmesinin önünde engel olacaktır.

Bakanlığınız kurumlarında  sürekli işçi kadrolarında çalıştırılmak üzere 15.08.2022 tarihinde ilana çıkmış bulunduğu  1356 engelli temizlik işçisi ilanındaki engelli bireylerin engel durumlarıyla bağdaşmayacak temizlik işçiliği gibi görev alanlarıyla değil, yasalarla ve kanunlarla güvenceye alınmış bulunan engel durumlarına uygun görev ve çalışma alanlarını tanımlayan usul ve esaslarını gözeterek tanımlanmasını, ayrıca sağlık il müdürlükleri uyarılarak ayrımcı ve önyargılı tutumlarla değil hukuki ve insani bir bakış açısı ile değerlendirme yapılmasını,  hak ettikleri halde atanmayan engellilerin mağduriyetlerinin giderilmesi yönünde çalışma yapılmasını saygılarımızla arz ve talep ederiz.

Hüseyin ATEŞER                               Mustafa ÖZSAYGI

Genel Sekreter                                   Konfederasyon Başkanı